zkSync Là Gì? Tổng quan hệ sinh thái zkSync
zkSync là một giải pháp mở rộng layer-2 trên nền tảng Ethereum, được phát triển để giải quyết vấn đề về tốc độ và chi phí của giao dịch trên mạng lưới Ethereum. Giải pháp này sử dụng thuật toán Zero-knowledge proofs để giúp các giao dịch được thực hiện nhanh hơn và với chi phí thấp hơn. Bên cạnh đó vẫn thừa hưởng bảo mật từ Ethereum.
Trong bài viết này hãy cùng Blockchain247 tìm hiểu sâu hơn về các công nghệ mà zkSync đang sử dụng nhé.
Giới thiệu tổng quan về zkSync
zkSync là gì?
zkSync là một trong những dự án đầy tâm huyết của đơn vị Matter Labs, nhằm giải quyết các thách thức về tốc độ và phí giao dịch trên mạng Ethereum. Với Zk-Rollups, thuật toán Zero-knowledge proofs được áp dụng để gộp nhiều giao dịch lại với nhau và xác minh chúng trên mạng chính bằng một proof duy nhất, giúp người dùng có trải nghiệm giao dịch nhanh hơn và tiết kiệm hơn.
Sự tiện lợi của zkSync không chỉ giúp giảm tải cho mạng Ethereum mà còn tăng khả năng xử lý các giao dịch, đồng thời mang lại sự an toàn và bảo mật cho người dùng từ chuỗi gốc Ethereum. Bằng cách sử dụng zkSync, người dùng có thể truy cập các ứng dụng phi tập trung trên Ethereum một cách dễ dàng và tiết kiệm chi phí.
Với tầm quan trọng và tiềm năng của mình, zkSync là một công nghệ đáng để chúng ta theo dõi và hỗ trợ trong việc xây dựng một mạng lưới Ethereum hiệu quả và tiện lợi hơn cho người dùng.
Công nghệ nổi bật
Áp dụng công nghệ Zk Rollup
zkSync sử dụng ZkRollup, vốn được chính Vitalik Buterin cho rằng sẽ vượt qua Optimistic Rollup và trở thành tương lai của Ethereum. Hiện tại, toàn bộ phần xử lí data sẽ được thực thi off- chain, và đẩy transaction lên on-chain. Điều này có nghĩa là zkSync gia tăng mạnh tốc độ xử lý nhưng vẫn giữ được tính bảo mật như Ethereum. Cụ thể hơn:
- Tốc độ xử lý nhanh: zkSync được thiết kế để cung cấp thời gian xử lý giao dịch nhanh. Các giao dịch có thể được xử lý chỉ trong 0,1 giây, nhanh hơn nhiều so với mạng chính Ethereum.
- Thông lượng cao: zkSync có thể hỗ trợ thông lượng giao dịch cao, nghĩa là nó có thể xử lý số lượng lớn giao dịch mỗi giây. Điều này làm cho nó phù hợp với các ứng dụng yêu cầu khối lượng giao dịch cao.
- Tính phi tập trung: zkSync là một giải pháp phi tập trung dựa trên Ethereum. Điều này có nghĩa là nó an toàn và chống lại sự kiểm duyệt.
- Hỗ trợ tương tác: zkSync được thiết kế để có thể tương tác với các ứng dụng dựa trên Ethereum. Điều này có nghĩa là các nhà phát triển có thể dễ dàng tích hợp zkSync vào ứng dụng của họ.
Dự án zkSync sinh ra để giúp giảm phí giao dịch và tốc độ xử lý tuy nhiên, hiện tại phí giao dịch của zkSync lại đang rất cao do lượng người dùng đang hype các dự án Meme mạng chính Ethereum. Do đó vấn đề mass adoption vẫn còn là một thách thức lớn với các blockchain layer 2
Sử dụng hệ thống dựa trên bằng chứng zk-SNARK
zkSync sử dụng hệ thống zk dựa trên bằng chứng zk-SNARK, zk-SNARK đã không còn xa lạ khi đã được nhiều Rollup áp dụng. zk-SNARK là viết tắt của những ký tự sau:
- Zero-knowledge: Không tri thức, ý nghĩa là bằng chứng này giúp một cá nhân chứng minh cho đối tượng khác một điều gì đó là đúng mà không cần tiết lộ bất kì thông tin nào về điều đó.
- Succinct: Cô đọng, các bằng chứng này có kích thước nhỏ và có thể dễ dàng xác minh nhanh chóng.
- Non-interactive: Không tương tác. Các phiên bản cũ hơn của giao thức ZKP thường yêu cầu bên chứng minh (prover) và bên xác minh giao tiếp qua lại, nhưng với đặc tính non-interactive sẽ chỉ phải trao đổi một bằng chứng.
- Arguments of Knowledge: zk-SNARK được đánh giá là có tính đúng đắn dựa trên sức mạnh điện toán, nghĩa là một bên chứng minh (prover) không trung thực có rất ít khả năng đánh lừa được hệ thống mà không thực sự có kiến thức (knowledge) hỗ trợ tuyên bố của họ.
Trên thực tế, zk-SNARK tuy có tính bảo mật cao nhưng gặp phải yếu điểm là với mỗi mỗi ứng dụng hay update đều cần phải thiết lập lại từ đầu. Vì vậy đội ngũ zkSync đã phát triển một phiên bản phát triển từ SNARK có tên là PLONK, hệ thống bằng chứng này chỉ cần setup một lần và có thể sử dụng trên nhiều ứng dụng khác nhau.
Áp dụng công nghệ zkEVM
zkEVM là một công nghệ ZK-Rollup mới nổi được phát triển vào đầu năm 2021 và có tính tương thích cao với EVM.
Các ngôn ngữ lập trình ZK vẫn còn một số hạn chế. Một trong những rào cản lớn nhất là tính không đồng nhất giữa các ngôn ngữ lập trình này khiến các nhà phát triển gặp khó khăn trong việc lập trình trên các ngôn ngữ khác nhau.
Điều này làm cho việc xây dựng các DApp có sự thống nhất về code hay muốn di chuyển DApp giữa các layer 1&2 trở nên khá khó khăn. Tựu chung lại, zk-Rollup thông thường tương đối khó áp dụng và có sự giới hạn nhất định về mặt chức năng.
Với zkEVM, khả năng kết hợp (composability) trong layer 2 sẽ mạnh hơn nhờ vào việc thống nhất hóa phương thức lập trình, giúp các DApp trên Ethereum có thể đơn giản di chuyển sang zk-Rollup chain mà không cần sửa đổi nhiều nguồn code source.
Tổng quan về token:
Tại thời điểm viết bài (tháng 5/2023), zkSync chưa ra mắt token. Tuy nhiên Matter Labs đã hé lộ về việc ra mắt token trong vòng 1 năm sau khi mainnet. Vì thế đây cũng có thể là cơ hội để người dùng ủng hộ và sử dụng sớm các sản phẩm và dự án trong hệ sinh thái của ZkSync Era để có cơ hội được Airdrop như cách Arbitrum và Optimism đã từng làm.
Đọc thêm
- Hướng dẫn săn Airdrop trên zkSync (Đang cập nhật)
Roadmap & Update
Có thể thấy đây là một dự án tiềm năng với tương lai đầy tham vọng. Nhưng hiện tại, zkSync đã đi được tới đâu trên con đường này? Về dài hạn, roadmap của zkSync gồm 4 phase lớn dưới đây.
- Giai đoạn 1 zkSync 1.0, dự án chỉ thuần làm về thanh toán và thực hiện các giao dịch trên Ethereum.
- Giai đoạn 2 zkSync 2.0 ta thấy sự thay đổi lớn. Bắt đầu áp dụng smart contract, đồng nghĩa với việc xây dựng các Dapp và hệ sinh thái Defi trên Layer 2 này. Đồng thời đây cũng là giai đoạn đưa vào các tính năng mới như Acccount Abstraction.
- Giai đoạn 3, dự án sẽ tập trung vào tính bảo mật cho người dùng.
- Giai đoạn 4, zkSync sẽ chuyển hoàn toàn sang phi tập trung – decentralization, đích cuối cùng của mọi dự án crypto.
Hiện tại, zkSync Era đã đi vào mainnet (ngày 24/3/2023). Dưới đây là một số cập nhật nổi bật tại thời điểm này:
- zkSync Era mới mainnet nên chưa có dự án chính thức khởi chạy, đa số các dự án đang ở zkSync 1.0
- Số lượng dự án hoạt động ở zkSync 1.0 còn khá ít, phần lớn dự án chỉ ở giai đoạn ý tưởng hoặc giai đoạn testnet.
- Người dùng hiện tại có thể chuyển tiền qua hệ sinh thái này để trải nghiệm các dApp
- Đa số các dự án trong hệ sinh thái là mảng ví và cơ sở hạ tầng, chưa phát triển nhiều ở mảng khác như Defi, NFT
Nguồn: https://medium.com/matter-labs/baby-alpha-has-arrived-5b10798bc623
Đội ngũ phát triển dự án
Dự án được công bố bởi Matter Labs từ năm 2020, mặc dù đã nghiên cứu phát triển từ 2018. Hai người sáng lập cốt cán của Matter Labs bao gồm Alexander Vlasov và Alex Gluchowski. Cả 2 đều là những developer dày dặn kinh nghiệm với blockchain, đặc biệt là Gluchowski, người đã có gần 20 năm kinh nghiệm và làm CTO nhiều dự án lớn trước khi dồn tâm huyết cho zkSync.
Đối tác hiện tại:
zkSync có nhiều đối tác lớn trong ngành như sau:
Backer and Investor
zkSync đã thông báo tối qua về việc huy động thành công thêm $200M tại round C, với tổng mức huy động đến bây giờ là $458M. Các vòng gọi vốn của zkSync đều được lead bởi những quỹ hàng đầu thị trường như a16z, Dragonfly Capital, Coinbase Venture, Parafi, …
- 23/09/2019: Matter Labs lần đầu kêu gọi thành công số tiền $2M bởi PlaceHolder
- 01/02/2021: Matter Labs tiếp tục kêu gọi số tiền $6M tại vòng Series A với sự tham gia của Place Holder, 1KX, A16Z, Dragonfly Capital, Union Square Ventures.
- 08/11/2021: Tài khoản Series B thì Matter Labs chính thức gọi thêm số tiền $ 50M lần này có sự tham gia của gần 20 VCs khác nhau như Dragonfly Capital, Lido Peninsula Venture Partner, 4th Revolution Capital, Gnosis, Bybit và nhiều quỹ đầu tư lớn khác.
- 27/01/2022: BitDAO chính thức số tiền khủng lên đến 200 triệu đô la vào Matter Labs.
- 16/11/2022: Blockchain Capital, DragonFly Capital, a16z, Lightspeed Venture đầu tư thêm với số tiền 200 triệu đô la.
Dự án được đầu tư với số tiền lớn mặc dù chỉ là một layer2, ta thấy rằng các quỹ có vẻ đặt rất nhiều niềm tin vào tiềm năng của zkSync Đặc biệt zkSync được back bởi lượng lớn các sàn CEX như Binance, Huobi, Okex, Crypto.com, … Vậy nên khả năng được list rộng rãi khi dự án ra token là cao.
Hệ sinh thái zkSync
Hiện tại trên zkSync đã có khoảng 150 dự án đang build, bao gồm cả các dự án multichain. Phần đa trong đó đều vẫn đang ở giai đoạn pre-mainet hoặc mainet. Ta có thể nhìn thấy ở những mảng chính như:
📍DEX – Đã có các dự án lớn như DeFi: ZigZag Exchange, 1inch, Mute.io, Onto Wallet, Rubicon, Banxa, Yearn Finance, Taker Protocol, Woo Network, 88mpg, Compossable Finance,…
📍Wallet – Không có quá nhiều Wallet kết nối với zkSync, nổi bật duy nhất có Argent đang chạy đồng thời trên Starknet. Ngoài ra, có các ví khác như Onto, Bitkeep, Numio, Im Token, …
📍Lending – Hiện tại mới chỉ có 2 Dapp là Yearn Finance và Taker Protocol. Trong đó, Yearn vừa không phải dự án native lại vừa không phải dự án mạnh về lending, nên gánh nặng dòng tiền của hệ sẽ đặt vào Taker.
📍Infastructure: Maralis, Covalent, cBridge, Chainlink, Multichain, Meson, N Suite, Wido, RSS3, Omnia, Secure3, stakefish, Nomad,…
📍NFT & Gaming: Crypto Maze, Miniminidugeon, Tevaera, Openstar.org, NFT Pinas, nftperp, zkAnimals, zkEagles, tofuNFT, Mint Square,…
Có thể thấy là hệ sinh thái này vẫn còn non trẻ. Sự phát triển này cần được thúc đẩy nhờ các gói incentive và cần nhiều dự án hơn trong các mảng cốt lõi như DEX, Lending, Perpetual để có thể thu hút được dòng tiền. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội rất sớm cho những ai muốn tìm kiếm cơ hội “hạt giống”.
Dự án tương tự
Một số dự án sử dụng công nghệ Rollup tương tự zkSync Era có thể kể đến như: Starknet, Polygon zkEVM, Loopring, Scroll.
Các kênh thông tin và cộng đồng hiện (ZRX):
Lời kết
zkSync là một dự án rất tiềm năng trong tương lai, có cả 3 yếu tố vững chãi là công nghệ, con người và tài chính. Tuy nhiên, do chưa mainet hoàn toàn cũng như chưa ra token, hệ sinh thái zkSync còn rất sơ khai và chưa được cộng đồng chú ý nhiều đến. Nên hiện tại, chưa có cơ hội đầu tư rõ ràng, tuy nhiên, với những người thường săn airdrop hoặc những nhà đầu tư có tầm nhìn xa thì zkSync là một lựa chọn không thể bỏ qua.
——————————————————————————————————————
Đây không phải lời khuyên đầu tư nên anh em hãy tự DYOR trước khi ra quyết định nhé. Chúc anh em may mắn!!!
Thảo luận & theo dõi các kênh truyền thông của Blockchain247 tại: